Als ik een activiteit doe dan voel ik bijna altijd wel op een gegeven moment: “ik wil gaan zitten, leunen, liggen, ik heb een pauze nodig of ik wil niet meer”.
Vanwege mijn chronische ziekte CVID heb ik last van vermoeidheidsklachten, waardoor ik niet veel kan op een dag en in de week.
Mijn eerste gedachtes direct nadat mijn lichaam zijn grens aangeeft zijn erg vaak: “Nee, wat een onzin, je stelt je aan, je bent lui en/of deze activiteit moet toch even gebeuren, maak het nu gewoon af.”
Voordat ik met Acceptance and Commitment Therapy, ACT, bekend was luisterde ik automatisch naar al die bovenstaande gedachtes. Ik ging “gewoon” door waardoor ik heel vaak over mijn eigen grenzen heen ging. Van dit proces was ik mij niet bewust zodat ik eigenlijk ook geen keuze had om het op een andere manier te doen. Hoe langer ik op deze manier handelde hoe slechter het fysiek met mij ging.
Waarom hard aanpakken van chronische vermoeidheid en vooral erg actief blijven vaak niet werkt.
Wat ook mee speelt bij deze lastige keuzes tussen luisteren naar mijn lichaam of mijn gedachtes, is dat het fijner voelt om door te gaan. Want als ik stop voel ik mij meestal fysiek slechter en zolang ik in de activiteit zit hoef ik dat niet te voelen.
Als extra bonus kan ik zo ook nog eens die vervelende gedachtes negeren.
Vaak zit hier boven op dan ook nog een heleboel verdriet omdat het niet gaat zoals ik wil (wat ik ook niet hoef te voelen als ik door ga).
Dit werd heel snel een neerwaartse spiraal: doordat ik steeds over mijn grenzen heen bleef gaan, kreeg ik steeds meer vermoeidheidsklachten waardoor ik nog minder kon en nog minder tevreden was over wat ik wel deed.
Wat ook niet hielp, was dat bij eerdere therapieën en behandelingen er juist gehamerd werd op wel activiteiten doen en afmaken, vooral door gaan, opbouwen en steeds nog wat meer gaan doen en juist niet naar mijn lichaam luisteren. Ik noem dit de “oude visie” op vermoeidheid maar helaas is dit nog steeds een wijdverspreid gedachtegoed in de medische wereld.
Omgaan met moeilijke gedachten en gevoelens bij vermoeidheidsklachten
Zoals ik nu omga met bovenstaande scenario is een wereld van verschil en vooral veel vriendelijker.
Vaak bedenk en voel ik nu al voor de activiteit of het kan en wat ik erbij nodig heb en zorg ik dat ik daarna kan ontspannen.
Nu merk ik die vervelende gedachtes op en probeer ik te luisteren naar de nee van mijn lichaam. Vervolgens maak ik een bewuste keuze over wat nu het beste is voor mij.
Dit kan zijn:
- Stoppen met de activiteit en gaan ontspannen.
- Nog één poging doen en als het dan niet lukt dan stoppen of;
- Het wel afmaken of tot een bepaalde tijd door gaan ook al is dat eigenlijk te lang voor mijn lichaam. Als ik toch door ga dan zorg ik wel dat ik op een later moment de tijd heb om bij te komen.
(Als je deze stap overweegt let dan extra op als je last van hebt van Post Exertionele Maleise, PEM, waarbij al je klachten verergeren na inspanning. Meestal met een vertraging van 24 tot 72 uur, deze extra klachten kunnen dagen, weken of zelf maanden duren. Ook kan PEM blijvende verslechtering veroorzaken.)
Over deze keuze mogelijkheden hoef ik niet lang na te denken, het is een intuïtieve keuze die ik meestal in 1 minuut maak.
Helpende ACT strategieën bij lastige keuzes
en weinig energie
Wat voor mij een van de meest helpende realisaties was toen ik ACT ontdekte, is dat je niet naar je gedachten hoeft te luisteren.
Je kunt je verstand zien als een mail inbox, de helft of meer van de mailtjes die je krijgt is spam.
Zo is het ook met ons verstand, vaak zijn een heleboel gedachten totaal niet nuttig en behulpzaam of zelfs klinkklare onzin.
Één van de zeven strategieën die we binnen ACT gebruiken heet defusie, deze term komt van het Engels, to defuse, het ontmantelen van in dit geval gedachten. Je kunt je los maken van deze gedachten door onder andere:
- Ze minder serieus te nemen
- De zwaarte ervan te verminderen
- Door ze gewoon op te merken en er verder niks mee te doen.
Een andere ACT strategie die voor mij bij het maken van lastige keuzes zoals stoppen of doorgaan een belangrijke rol speelt is waarden.
Twee waarden van mij die bij deze situatie een rol spelen zijn:
goed voor mijn hele zelf zorgen (zowel fysiek als mentaal) en zelfcompassie.
Naar beide waarden wil ik handelen. Door op zo’n moment een bewuste keuze te maken zet ik weer een stapje op weg naar die waardes.
Het leuke hier aan is dat, het niet uitmaakt wélke keuze ik maak.
Want misschien is het wel het meest compassievolle om op dat moment die hele leuke of nuttige activiteit wél af te maken. Of misschien zorg ik juist het beste voor mezelf door te stoppen en op de bank tv te gaan kijken.
Het gaat erom dat ik bewust de keuze maak waarbij ik mijn verstand maar laat kletsen en daar niet zo veel aandacht aan geef zodat ik doe wat op dat moment het beste voor mij is.
Wil je makkelijker lastige keuzes kunnen maken,
en wil je weten hoe ACT coaching je daarbij kan helpen.
Kijk dan op mijn aanbodpagina of meld je hier aan voor een kennismakingsgesprek.